در نیم قرن اخیر، در ایران توسعه سرمایه داری در چارچوب اقتصاد متکی به نفت، سبب رکود بخش کشاورزی و رشد سریع شهرها گردید. این رشد سریع شهرنشینی به صورت متعادل صورت نگرفت، بلکه سبب رشد شهرهای بزرگ و مانع رشد شهرهای کوچک و روستاها گردید. و به رغم دگرگونی ها در نظام شهری ایران، سیمای اسکان و استقرار جمعیت و شهرها تصویر مناسبی را به دست نمی دهد. به طور واضح روشن است که گسترش سریع شهرنشینی در ایران به نوبه خود امید به آینده ای بهتر را برای میلیون ها انسان شهرنشین از لحاظ داشتن وضعیت اقتصادی و اجتماعی به یک کابوس بدل کرده است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی سعی بر آن دارد با دیدی علمی و استدلالی به بررسی بازتاب های شهرنشینی نامتعادل در مناطق شهری ایران و تاثیرات این فرایند در بعد فضایی و در نهایت به تاثیرات این روند در شبکه شهری ایران پرداخته شود.نتایج بدست آمده از واکاوی علمی شهرنشینی نامتعادل حاکی از آن است در صورت ادامه این روند در شهرنشینی ایران شاهد توسعه اجتماعی و اقتصادی ناپایدار، از جمله افزایش درآمد نابرابر، ائتلاف منابع، تخریب محیط زیست، ورود آسیب به میراث طبیعی و فرهنگی ایران خواهیم بود.

این تحقیق مروری دارد بر اهمیت دیدگاه های زیست محیطی توسعه پایدار در خلیج فارس و نیزراه کارهایی که برای کمک به توقف نتایج خطرناک موقعیت کنونی در محیط زیست منطقه موردنیاز است.در تمام طول تاریخ خلیج فارس یکی از نقاط مهم استراتژیک و از مهمترین نقاط نواحی نفتی در جهان از نظر ژئواقتصادی و راهبردی به ویژه دردهه گذشته بوده است.با وجود اهمیت جهانی خلیج فارس این ناحیه از نظر زیست محیطی بسیار آسیب پذیر است ازآنجایی که دیدگاه های زیست محیطی در بسیاری از اصول توسعه پایدار مورد توجه می باشد اقدامات سریع و عینی از طرف همه کشورهای ناحیه برای ترویج ساز و کار زیست محیطی با کمک آماده سازی نواحی مربوط و توافق نامه های بین المللی لازم می باشد.

تا پیش از دهه هشتاد در قرن بیستم، بیشتر به بعد اقتصادی توسعه تاکید می کردند که نتیجه آن توسعه نیافتگی، ناپایداری توسعه و تخریب محیط زیست خصوصا در کشورهای فقیر و در حال توسعه بود. به همین سبب، از این زمان به بعد توسعه پایدار "DEVELOPMENT SUSTAINABLE" و به بیانی دیگر توسعه اکولوژیک، توسعه سبز، توسعه دوستدار طبیعت و حافظ محیط، در میان اندیشمندان جایگاهی ویژه یافت. این نوع توسعه دارای ابعاد مختلف محیطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی است که در ارتباط با هم فرآیند توسعه را شکل می دهند. هر کدام از این ابعاد در فرآیند توسعه مهم اند، اما بعد فرهنگی بسیار مهم تر و اساسی تر است. نگارنده در این نوشتار به بعد فرهنگی توسعه پایدار تاکید می کند و هدف او بررسی رابطه میان فرهنگ، توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست است. وی به این نتیجه می رسد که برای دستیابی به توسعه ای پایدار، لازم است یک تحول فرهنگی در جهان و خصوصا در کشورهای فقیر به عمل آید. بر این اساس، بشریت بایستی در سالهای آتی به یک انقلاب معنوی، اخلاقی، عقلی و نهادی بسیار گسترده دست یابد. از آنجا که عامل فرهنگی در قالب فرهنگ و جزئیات آن نقش ارزنده ای در توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست دارد، لازم است برای دستیابی به توسعه ای جامع و اکولوژیک، عوامل مثبت و منفی فرهنگ از همدیگر تفکیک شده، عوامل منفی، (موانع فرهنگی) حذف و عوامل مثبت تقویت شوند. هویت فرهنگی، فرهنگ بالنده و پیشرو از عوامل ضروری و اساسی توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست است. برنامه ریزی توسعه پایدار بایستی براساس فرهنگهای مختلف بصورت پذیرد ؛ لذا تمامی فرهنگها بایستی در دانش علمی جهانی مشارکت کنند. علوم نیز بایستی در خدمت تمامی بشریت باشد و در ایجاد درکی هر چه عمیقتر از طبیعت و جامعه در همگان مشارکت داشته و موجب تامین بهترین کیفیت زندگی برای آنها شده و همچنین برای نسل حاضر و آینده محیط زیستی پایدار و سالم فراهم آورد.